اهداف و چالش های توسعه دیزباد

«دیزباد وطن ماست»- اهداف توسعه دیزباد با نگاه کلان به توسعه دیزباد می توان به چهار دسته کلی تقسیم کرد:

1. اهداف اقتصادی
2. اهداف  اجتماعی
3. اهداف سیاسی
4. اهداف طبیعی.

 بطور کلی توسعه دیزباد، فرآیند توسعه دادن و مورد استفاده قرار دادن منابع طبیعی و انسانی، تکنولوژی، تسهیلات زیربنایی، نهادها و سازمانها، سیاستهای دولت و برنامه ها به منظور تشویق و تسریع رشد اقتصادی در دیزباد جهت ایجاد اشتغال و بهبود کیفیت زندگی دیزبادی ها برای ادامه زندگی و پایداری حیات است.

در گذشته بعضی مدیران و سیاست‌گذاران امر توسعه، صرفاً بر «توسعه کشاورزی و باغداری» متمرکز می‌شدند که امروز نتایج نشان داده است که توسعه روستایی صرفاً از این طریق محقق نمی‌شود.

روستای دیزباد جامعه‌ای است که دارای ابعاد اجتماعی مختلف است و نیازمند توسعه همه‌جانبه است نه صرفاً توسعه کسب‌  و کار و نظامی به نام «کشاورزی و باغداری». هرچند باید گفت که از طریق توسعه کشاورزی و باغداری موفق نیز الزاماً توسعه دیزباد محقق نمی‌شود. چون اولاً فواید توسعه کشاورزی عاید همه روستاییان نمی‌شود (بیشتر عاید واسطه ها می‌شود)، ثانیاً افزایش بهره‌وری کشاورزی باعث کاهش نیاز به نیروی انسانی می‌شود (حداقل در درازمدت) و این خود باعث کاهش اشتغال روستاییان و فقر روزافزون آنان و مهاجرت بیشتر به سمت شهرها می‌شود.

اما بدون شک مناطق روستایی برای توسعه با مشکلات و چالشهایی روبرو هستند که شناخت آنها باعث می شود مسئولین استراتژی مناسب جهت توسعه را برای روستاها انتخاب کنند.

چالشهای مناطق روستایی عبارتند از:

1. عدم دسترسی به سرمایه وامکانات
2. مشکل درعرضه کالاها وخدمات
3. تاکید بر یک صنعت یا کسب وکار خاص
4. تمایل شدید به مهاجرت
5. گسترش روزافزون تغییرکاربری اراضی زراعی
6. امکان ریسک کمتر در روستاها
7. کمبود سازمانهای حمایت کننده

توسعه پایدار دیزباد؛ در نگاه رئیس شورای اسلامی (بخش سوم)

«دیزباد وطن ماست»- برای حرکت به سوی توسعه پایدار دیزباد، مهمترین محورها ساختار معماری و فضای روستایی است. اینکه آیا این فضا به اندازه کافی برای ساخت و ساز جذابیت دارد یا خیر و اینکه چه زیرساخت هایی برای توسعه این بخش وجود دارد یکی از مسائلی است که به ویژه برای دیزباد که به ماسوله خراسان شهرت دارد از اهمیت بسزایی برخوردار می باشد.

این بار در گفتگویی صمیمانه به استقبال مهندس محمود کردی، رئیس شورای اسلامی دیزباد رفتیم تا از مواضع شورای اسلامی در خصوص برخی از مهمترین مسائل جاری دیزباد آگاه شویم. لطفا با صبر و شکیبایی این مصاحبه خواندنی را مطالعه کنید.

• بناهای زیادی در دیزباد تخریب شده و یا در حال تخریب قرار دارند و این مساله به شدت به بافت سنتی آسیب می رساند، آیا شورای اسلامی برای بازسازی این بناها یا ساخت مجدد آنها یا حتی در آوردن مخروبه ها به صورت زمین برنامه و یا مصوبه ای دارد؟

همانطور که اطلاع دارید مهاجرت دیزبادی ها به شهرها از حدود سی سال قبل به دلایل گوناگون شدت یافته است و مهمترین دلیل ویرانی منازل، مهاجرت صاحبخانه ها از دیزباد، همراه با قدری سهل انگاری بوده است. لذا ابتدا باید  دلائل مهاجرت را شناخت و سپس در حد امکان در جهت رفع آن تلاش کرد. تا ان شاء الله  مشکل به طور اساسی حل شود. ما عقیده داریم  برگشت مردم به روستا حتی در فصل های خاص سال عامل سازندگی است و مهمترین کاری که ما باید انجام دهیم ایجاد روحیه عشق و علاقمندی به سرزمین اجدادیشان دیزباد می باشد. (چیزی که از پول ارزشمندتر است و خرید و فروش نمی شود.)

ما معتقدیم که شورا در طی این مدت کوتاه با برنامه های مختلف توانسته است در این جهت قدم های خوب و مفیدی بردارد و روحیه شادی و امیدواری را تا حدودزیادی در مردم ایجاد کند و این عامل به تدریج موجب بازسازی و آبادی روستا خواهد شد. کما اینکه هم اکنون شاهد این رونق و سازندگی در حوزه های مختلف از جمله در بخش ساخت و ساز منازل مسکونی و یاحوزه کشاورزی و سایر قسمت ها هستیم. اصولا منازلی که تخریب شده اند یا در کنار کوچه های ماشین رو هستند و یا اینکه در محل هائی قرار دارند که ماشین رو نیستند. اولویت و توجه شورا با قسمت اول می باشد. لذا شورا در مورد این منازل ابتدا با صاحبان آنها صحبت کرده و سعی می کند آنها را به بازسازی و یا ساخت منازل جدید ترغیب کند. اگر موفق شد که چه بهتر و اگر موفق نشد خود اقدام به جمع آوری مخروبه ها خواهد کرد و آن را به عنوان پارکینگ و گذر گاه موقت استفاده می کنیم.

در چند مورد این کار صورت گرفته است. در مورد منازل غیر ماشین رو فعلا برنامه ای نداریم و در حد ارشاد و راهنمائی اقدام خواهیم کرد. 

• بسیاری از منازل در دیزباد راه های ماشین رو ندارند، بنابراین ساخت و ساز در آنها به سختی انجام می شود، آیا شورای اسلامی و دهیاری برای این راه ها برنامه ای دارد یا نه؟ اساسا باز کردن راه هایی که بوسیله کمر بسته شده اند بر عهده شورا و دهیاری است یا مردم خودشان می توانند این را ه ها را باز کنند؟ 

بازگشائی معابر باید مطابق نقشه طرح هادی انجام شود و نقشه طرح هادی دیزباد بیش از دوازده سال قبل تهیه شده است و در آن زمان دولت اعتبارات کلانی را جهت اجرای طرح هادی روستاها هزینه می کرد و اغلب روستاهای همسایه دیزباد از این فرصت استفاده کردند و طرح هادی در آنها اجرا شده است.

متاسفانه دیزباد از این فرصت بهره نبرده و تبعا هیچ کاری نیز صورت نگرفته است. باید اضافه کنم که اجرای برنامه های مذکور از طریق اعتبارات دولتی میسر است اما متاسفانه در حال حاضر هیچ اعتباری در این ارتباط وجود ندارد. البته ما در حد توانمان و از محل خودیاری مردم سعی می کنیم به افرادی که در مسیر کمر و سنگ های بزرگ قرار دارند کمک شود تا برخی راه ها تعریض شوند.

• بناهای چند طبقه در دیزباد گاهی موجب می شوند که دیزباد از حالت یک روستا به یک شهر تازه تاسیس تبدیل شود، آیا در این مورد برنامه خاصی وجود دارد؟

متاسفانه قبلا در دیزباد ضابطه ای برای ساخت و ساز ها وجود نداشته است. خوشبختانه ما از چند ماه قبل و با همکاری ادارات ذیربط ضوابط ساخت و ساز را  تهیه و به اطلاع عموم دیزبادی ها رسانیده ایم.

 حفظ بافت سنتی دیزباد که مورد تاکید ادارات گردشگری و بنیاد مسکن می باشد به شکلی است که پشت بام هر خانه حیاط دیگری است و اغلب خانه ها دارای بالکن هستند و این شکل باید در خانه سازی های جدید رعایت شود.

ساخت خانه های مرتفع که این نما را خدشه دار کند ممنوع است. برای پشت بام ها فقط باید از ایزوگام استفاده کنند و استفاده از شیروانی نیز ممنوع شده است. نمای منازل و درب و پنجره هانیز باید به سبک سنتی کار شود.

  

• مساله زلزله و بناهای کم مقاومت یکی از چالش های جدی در مناطق روستائی ایران است؛ آیا دیزباد در این مورد برنامه خاصی دارد؟

شما به درستی این مشکل را عنوان کردید. در گذشته به این مساله توجهی نشده است اما بنیاد مسکن برای ساخت و ساز های جدید ضوابطی تعریف کرده و پروانه صادر می کند که در آنها به این موضوع توجه می شود.

 

• با ورود به سال جدید آیا تعرفه ورودی دیزباد افزایش می یابد؟

شورا تا کنون برنامه ای برای افزایش تعرفه نداشته است و مبلغ همان سه هزار تومان قبلی است از عید به بعد ممکن است در این رقم تجدید نظر شود.

• بحث جمع آوری زباله در دیزباد با چه برنامه ای سازمان یافته و انجام می شود؟ 

همانطور که قبلا در مجالس عمومی و سایت ها و فیسبوک اطلاع رسانی شده، دیزبادی ها زباله های خود را تفکیک و مواد آلی را به باغات منتقل ودفن می کنند. برای شیشه و پلاستیک سطل های زباله دو قلو ساخته و در چند نقطه دیزباد نصب شد که این مواد به آنجا ریخته و سپس منتقل می شوند.

• آیا می توانید بودجه مورد نیاز شورای اسلامی برای اجرای تمام پروزه های عمرانی را تخمین بزنید و اینکه چه مقدار از این بودجه تا کنون از محل اعتبارات دولتی دریافت کرده اید؟

 ما به بیش از سه میلیارد تومان بودجه نیاز داریم. شورای اسلامی دیزباد در بین کلیه شوراهای بخش بیشترین پروزه را تعریف، برآورد هزینه و به بخشداری ارسال کرده است. ما از طریق ادارات مختلف در سطح بخش، شهرستان و استان پیگیری کرده ایم اما به دلیل کمبود اعتبارات دولتی نتیجه رضایت بخشی حاصل نشده است و حتی مبلغ 100 میلیون تومان از محل اعتبارات ماده 180 توسط نمایندگان نیشابور در مجلس شورای اسلامی تصویب و کتبا به شورای دیزباد اعلام شد و بعد از چند ماه آن اعتبار هم تخصیص نیافت.

• مراسم تاسوعا و عاشورا امسال چه تفاوتی با سالهای قبل داشت؟

تاسوعا و عاشورای امسال هوا مطلوب بود و با برنامه ریزی از قبل صورت گرفت. نظم و انضباط بهتری حاکم بود و جمعیت نیز نسبت به سال های قبل افزایش چشمگیری داشت.

 

• آیا در چند ماه آتی برنامه ای برای دعوت از مسئولان به دیزباد برنامه خاصی دارید؟ چه کسانی قرار است به دیزباد بیایند؟

ما با تمامی اداراتی که به نحوی با دیزباد ارتباط دارند چه در بخش و چه در شهرستان و چه در استان مراودات بسیار خوبی داریم و در هر زمان که تصمیم گرفته ایم از آنها دعوت شده و دعوت ما را قبول کرده اند و به دیزباد آمده اند. این بستگی به نیاز  و برناه های شورا و دهیاری دارد و افراد به مرور گزینش شده و به دیزباد دعوت می شوند.

• دبی آب رودخانه دیزباد در حال حاضر چقدر است؟ وضعیت آب در آینده چگونه بر آورد می شود؟

میزان دبی رودخانه هم اکنون در پایین ترین سطح خود قرار دارد. خوشبختانه میزان بارندگی از اول مهر ماه تا کنون حدود 76 درصد نسبت به سال قبل افزایش داشته که غالبا به شکل برف بوده است. برای وضعیت آینده نمی شود پیش بینی درستی انجام داد اما در هر صورت دیزبادی ها باید در آینده استخر های ذخیره آب زمستانه بسازند و با استفاده از آب این استخرها  برای آبیاری باغات خود، ازآبیاری قطره ای استفاده کنند. زیرا به دلیل شیب زمین و ساخت این استخر ها می توان از نیروی ثقلی استفاده کرد. این طرح با حداقل هزینه امکان اجرا دارد. شورا در این مورد با جهاد کشاورزی شهرستان نیشابور هماهنگی های لازم را انجام داده است و بودجه و همکاری لازم در این زمینه با باغداران دیزبادی انجام می شود. امیدواریم مردم دیزباد پی به اهمیت این برنامه ها برده و هر چه سریعتر آن را اجرایی کنند. چه بسا فردا برای این کار بسیار دیر باشد.  

 

 

توسعه پایدار محلی دیزباد

«دیزباد وطن ماست»- توسعه پایدار محلی دیزباد یکی از محورهای اساسی توسعه دیزباد محسوب می شود که باید تلاش شود که به صورت یک الگوی توسعه پایدار محلی بومی درآید.

مبانی توسعه پایدار محلی دیزباد عبارتند از:

تصمیم گیری و انجام فعالیتها منجر به سرمایه گذاری در ظرفیتهای اجتماع محلی شود. این یعنی علاوه بر فعالیت های شورای اسلامی دیزباد باید یک سری گردهم آیی هایی برگزار شوند تا طی آنها تصمیم گیری هایی برای فعالیت های مدنی انجام گیرد. پیش نیاز این گردهم آیی ها موارد زیر است.

1- سرمایه اجتماعی: مردم، جامعه، مهارتها، آموزش، بهداشت، و..برآیند آن مشارکت همه مردم در آبادانی

2- سرمایه محیطی: منابع طبیعی تجدیدپذیر و تجدیدناپذیر که بستر توسعه اجتماعی و اقتصادی را فراهم نماید.

3- سرمایه اقتصادی: شامل زیرساختهای خدماتی، گردشگری وزیربنایی درجهت توسعه اشتغال و تولید ثروت..

منبع: بنیان های نظریه ای الگوی توسعه ای روستای نمونه--افتخاری..بدری

قانون در مقابل ساخت منزل مسکونی در باغ های دیزباد

«دیزباد وطن ماست»- ساخت منازل مسکونی در باغات دیزباد بویژه در باغات اطراف جاده اصلی ورودخانه و مسیر سر مزار به تخت شاه و مسیر سرمزار به سر غرقاب و همچنین اطراف روستا ممنوع است.

به گزارش دیزباد وطن ماست، بر اساس تبصره 1 و 2 ماده 10 قانون حفظ کاربری اراضی باغی و زراعی مصوب سال 1385 مجلس شورای اسلامی تغییر کاربری اراضی کشاورزی به منازل مسکونی و یا هر طرح دیگری ممنوع می باشد.

این مصوبه می افزاید: در صورت هر گونه ساخت و ساز از طریق مراجع قضایی حکم تخریب قطعی صادر و اجرا می شود.

 لذا ضرورت دارد هم ده دیاران عزیز قبل از تصمیم در مورد هر گونه ساخت و ساز با شورای اسلامی و دهیاری مشورت و هماهنگی کنند.

گفتنی است در صورت عدم هماهنگی با شورای اسلامی و دهیاری، مسئولیت هر گونه ضرر و زیان بر عهده متخلفین خواهد بود.

مامورین جهاد کشاورزی بطور مستمر از اراضی کشاورزی سرکشی می کنند و هر گونه تخلف را ابتدا به صورت مکتوب اخطار شده و در مرحله دوم به دادگاه گزارش می شود. دادگاه براساس قانون حکم تخریب صادر می کند.

خصوصیات و ضروریات توسعه روستای دیزباد نیشابور

«دیزباد وطن ماست»- توسعه پایدار دیزباد که در میثاق نامه شورای اسلامی و دهیاری دیزباد آمده است، یکی از آن دسته مفاهیمی می باشد که هرچه در باب آن بنویسیم و آن را روشن تر کنیم بهتر می توانیم به خواست اصلی شورای اسلامی پی ببریم. 

در واقع اگر مردم دیزباد بتوانند توسعه پایدار را به عنوان یک خط مشی جدی و به صورت جاری در دیزباد ببینند، می توانیم چشم اندازهای روشنی را فراروی دیزبادی آینده داشته باشیم.

در این یادداشت به خصوصیات و ضروریات توسعه روستای دیزباد نیشابور می پردازیم که البته می تواند در تمام روستاها کاربرد داشته باشد.

با توجه به تعاریف و دیدگاه های مختلف در مورد مفهوم توسعه و توسعه روستایی می توان بر این نکته تاکید کرد که توسعه روستایی باید دارای خصوصیات زیر باشد:

1- توسعه باید تغییری در جهت بهبود شرایط برای اکثریت مردم باشد. 

2- مردمی که از توسعه نفع می برند باید بیش از مردمی باشند که از آن متضرر می شوند.

3- توسعه دست کم باید مردم را نسبت به تامین حداقل نیازهای زندگی یا نیازهای ضروری زندگی مطمئن سازد.

4 – توسعه باید نیازهای مردم هماهنگی و مطابقت داشته باشد.

5 - توسعه باید بهبود طولانی و مستمر را به ارمغان بیاورد.

6 – توسعه باید باعث تشویق خود اتکایی گردد.

7 – توسعه نباید باعث تخریب محیط زیست طبیعی شود.(این در واقع همان مفهوم توسعه پایدار در دیزباد است که باید لحاظ شود.)

 ضرورت های توسعه روستایی

مهمترین ضرورت های توسعه روستایی از دیدگاه برخی صاحبنظران عبارتند از:

1- یکی از ضرورت های توسعه روستایی مسئله انسانی بودن توسعه است، جمع کثیری از این انسان ها در فضاهای روستایی زندگی می کنند بطوریکه در گذر تاریخ از توانمندی های توسعه محروم بوده اند، به لحاظ انسانی لازم است، که آنها هم همپای انسان های دیگری که در جامعه و فضای دیگر زندگی می کنند، به توسعه دست یابند.

2- نکته دوم فرهنگ تولید گری است، که در ساختار روستا وجود دارد و بخش عمده ای از مواد غذایی جامعه را تامین می کنند و به ویژه اینکه امروزه امنیت غذایی به عنوان یکی از اهداف اولیه توسعه پایدار ، ملی و روستایی مطرح است.

3- از بعد زیست محیطی نیز ضرورت توجه به توسعه روستایی مطرح است، زیرا به دلیل پراکندگی روستاها در سطوح مختلف کشور و جهان، که این پراکنش خود نوعی آمایش سرزمین را می طلبد که در آن چارچوب انسان ها رابطه خود را با محیط بهینه می کنند و در حفظ محیط می کوشند.

4- یکی دیگر از ضرورت های توسعه روستایی وجود فقر در بیشتر روستاهاست، و بنابراین یکی دیگر از اهداف توسعه روستایی کاهش فقر است،چرا که بیش از هشتصد میلیون نفر از مردم جهان در روستا زندگی می کنند که به لحاظ امنیت غذایی زیر خط فقر هستند.

5- از بعد اصل مکمل بودن مکانها نیز ضرورت توجه به توسعه روستایی مطرح می گردد، اصل مکمل بودن مکان ها یعنی ارتباط مکان ها با یکدیگر برای رفع نیازهای خود، به عبارت دیگر بدون توجه به روستا نمی توان مشکلات شهر را هم حل کرد، پس اصل مکمل بودن مکان ها یا نظام سلسله مراتب سکونتگاهی یا ارتباط شهر و روستا ضرورت توجه به روستا را مطرح می سازد.

6- با توجه به روابط متقابل جوامع، کوچکترین بحران و تنش در جوامع و روستاها تاثیر متقابلی بر سایر جوامع و شهرها می گذارد، بنابراین از بعد سیاسی هم نیز ضرورت توجه به توسعه روستایی مطرح است، یعنی انتقال بخران از شهر به روستا و یا در چگونگی پخش بحران نیز به این مسئله توجه کرد.

7- از ضرورت های دیگر توسعه روستایی بحث  مشارکت است یا مردمی بودن آن است، یعنی مشارکت در چهارچوب مکانی هم یک اصل است که از اهداف اصلی توسعه پایدار است که به توسعه مردم گرا تاکید می کند.

8- توسعه کشاورزی هم یکی از ضرورت های توسعه روستایی است، بویژه اینکه بخش عمده تولیدات کشاورزی به ویژه غذایی، تولیدات روستایی است، در اینجا هم پیوند خاصی با توسعه روستایی دیده می شود (افتخاری، 1386، 9-4).

منبع:

رکن الدین افتخاری و دیگران(1386)، نگرش نو به مدیریت روستایی با تاکید بر نهادهای تاثیر گذار،فصلنامه علمی پژوهشی روستا و توسعه، شماره 2.

جمعه پور، محمود(1384)، مقدمه ای بر برنامه ریزی توسعه روستایی ، انتشارات سمت، تهران